Qabaa'ilan Li'tacaarafuu
April 21, 2018
Beel weynta Aadan-madoobe, sidii dagaalkii sokeeye ee qarnigii 19aad uu u kala qaxiyey, dib isku ma aanay soo haybsanin, oo dib isku ma aanay soo wada raadsanin. Nasiib darro, isma'na wada tirsato, oo beelo kale ayay ku kala dhex baahsan tahay; oo badhkeedna ay ku dhex milmeen.
Beesha inteeda istaqaanaa’ina, taariikhdeedii saxda ahayd way ilduuftey, oo aad iyo aad ayay u baal marsan tahay. Qaladkaas'ina muddo hore ayuu dhacey, oo dacaayado rakhiis ahaa, oo beesha lagu soo dhex daadiyey ayaa sababey. Isla tashwiishkaas ayaa nasiib darradan beesha u keeney, oo sii kala furfurey, oo midnimadeedii’na si xun u dhaawacey.
Runtu’se waxa ay tahay, beesha Aadan-madoobe waa wada Ugaadh Aadan-madoobe. Iyada oo Ugaadh Aadan-madoobe ah, ayay dagaalkii sokeeye gashey. Iyada oo Ugaadh Aadan-madoobe ah, ayay kala qaxdey. Iyada oo Ugaadh Aadan-madoobe ah’na, wali way kala maqan tahay.
Beeshu waxa ay u kala baxdaa:
- Cabdille Ugaadh
- Xasan Ugaadh
- Ibraahim Ugaadh
Beeshu kala qaxitaankeedii ka dib, waxa ay ku kala sugan tahay:
- Sool
- Sanaag
- Togdheer
- Maroodi-jeex
- Gabiley
- Kililka Shanaad
- Kililka Afraad
- Waqooyi Bari Kiiniya
- Koonfur Galbeed Soomaaliya
- Iyo meelo kale oo geeska Afrika ka tirsan.
Beeshu kala jabkeedii ka dib, waxa ay u kala qeybsan tahay:
- Toljecle
- Sanbuur
- Habar Jecle dhex-yaal (Aadan-madoobe)
- Badeed (Habar Jecle dhex-yaal)
- Colow (Habar Jecle dhex-yaal)
- Wacays (Ogaadeen dhex-yaal)
- Muxumed (Warsangali dhex-yaal)
- Dhulbahante dhex-yaal
- Ugaadhyahan dhex-yaal (Ugaadh Abokor)
Hadda’ba beesha waxa la gudboon, in aanay waxii horey u soo daashadey, ee kala qeybqeybiyey, ee kala qobqobey, ee kala fogeeyey, in aanay dib u sii eeganin; oo intaas in ka badan’na aanay sii huursanin.
Alla ha u naxariisto’e, Salaan Carabey ayaa yidhi:
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
Duunyadatan kama liidataan, daaqi geedaha'e
Iyaba waa is doontaan hadday, kala dibboodaane.
Maxamed Sheekh Daahir
sheekhdaahir@gmail.com
|